Trần Củng Sơn

• TIN MỚI VỀ TỐI CAO PHÁP VIỆN ĐÀI LOAN XỬ VỤ KIỆN FORMOSA HÀ TĨNH
• CỘNG ĐỒNG VIỆT NAM DỰ HỘI THẢO ĐỀ TÀI THẢM HỌA FORMOSA TẠI ĐẠI HỌC UCI
• PHIM RED SEA (BIỂN ĐỎ) HOÀN TẤT CUỐI NĂM 2022.

Chiều Thứ Năm 3-3-2022 lúc 5 giờ đến 6 giờ 30 nhiều đồng hương Việt Nam đã đến dự buổi hội thảo đề tài Sau Thảm Họa Formosa Xây Dựng Lại Những Cộng Đồng Ven Biển do Hội Công Lý Cho Nạn Nhân Formosa (JFFV) tổ chức cùng với Phân khoa Environment Injustice thuộc Khoa Anthropology (Nhân Chủng học) của đại học UCI Nam California.

Thuyết trình viên chính là Giáo sư Kim Fortun (UCI) và bà Nancy Bùi (Hội Phó Hội JFFV) tức là nhà báo Triều Giang đến từ Austin Texas, và một số chuyên gia  về môi trường trình bày qua hệ thống trực tuyến (Zoom).

Trong số đồng hương đến dự có ông John Hòa Nguyễn (Hội Trưởng Hội JFFV) từ New Orleans ,Thị Trưởng Tạ Đức Trí, Nghị viên Nguyễn Mạnh Chí của thành phố Westminster, Phó Chủ tịch Nguyễn Kim Bình, Giám sát viên Nguyễn Văn Hòa của Ban Đại Diện Cộng Đồng Việt Nam Nam Cali, nhà báo Nguyễn Văn Khanh từ thủ đô Hoa Thịnh Đốn, cựu tù nhân chính trị Michael Minh Phương Nguyễn, Angel Phan, Điếu Cày Nguyễn Văn Hải, Youtuber Sean Lê, Xướng ngôn viên Nhã Lan- Little Saigon Radio,  Ủy viên Quản trị Hội JFFV Thái Hà và chuyên viên điện ảnh Hà Khánh Phi từ San Jose, phóng viên Phan Đại Nam đài SBTN, ký giả Đoan Trang báo Người Việt, nhạc sĩ Trần Chí Phúc…

Buổi hội thảo nói trên là một nỗ lực của Hội JFFV (Justice For Formosa Victims – Công Lý Cho Nạn Nhân Formosa) nhằm đưa đề tài thảm họa môi trường do công ty Formosa gây nên tại các tỉnh Miền Trung tháng 4 năm 2016 vào Thư Khố  (Archives) của đại học UCI để cho những ai quan tâm, những sinh viên, những thế hệ trẻ có thể tìm tòi nghiên cứu sau này.

Tin tức thảm họa môi trường Formosa trên báo chí có qua đi, các nạn nhân có lìa đời, các vụ kiện tụng rồi sẽ vào quên lãng nhưng Thư Khố UCI mãi còn đó với đầy đủ chi tiết.  

Trước đó, tối Thứ Tư 2 tháng 3 năm 2022, nhà báo Triều Giang tức là Nancy Bùi đã có cuộc hội ngộ với nhóm Ngàn Thông và Ban Đại diện Cộng Đồng Nam Cali. Trong buổi này, bà Nancy Bùi đã trình bày chi tiết về vụ Hội JFFV kiện công ty Formosa.

Mục đích của công việc kiện tụng gồm: Một là đòi bồi thường cho 7875 nạn nhân kiện thảm họa môi trường biển; Hai là buộc công ty Formosa phải tái tạo lại môi trường đã bị họ làm ô nhiễm; Ba là chính phủ Việt Nam không còn đàn áp và trả tự do cho những nhà đấu tranh vụ Formosa.

Hội JFFV – Công Lý Cho Nạn Nhân Formosa đã giúp 7875 nạn nhân làm đơn kiện công ty Formosa có trụ sở chính tại Đài Loan để bồi thường thiệt hại. Báo chí trong nước năm 2016 đã đăng rằng công ty Formosa tại Hà Tĩnh đã đưa 500 triệu mỹ kim cho chính phủ Việt Nam Cộng Sản bồi thường cho ngư dân tại các tỉnh Miền Trung nhưng nhiều ngư dân cho biết là họ đã không nhận được đầy đủ.

Theo lời của bà Nancy Bùi, thì các luật sư của bên nguyên đơn (Nạn nhân Formosa) cho biết khi điều tra hồ sơ tài chánh của công ty Formosa thì không thấy con số 500 triệu mỹ kim mà họ nói đã bồi thường cho ngư dân Việt. Đây là câu hỏi lớn mà tòa án cần làm rõ trong phiên xử.

Các luật sư bên nguyên đơn đã dựa vào luật pháp của Việt Nam, Đài Loan và Hoa Kỳ để kiện công ty Formosa. Dựa vào luật Dân Sự Tố Tụng Việt Nam năm 2015 cho phép người bị thiệt hại trong vòng 3 năm được quyền tố tụng , nên các luật sư có đủ thời gian điều tra và lập hồ sơ giúp 7875 nạn nhân nạp đơn kiện vào tháng 6 năm 2019 (thảm họa Formosa xảy ra năm 2016).

Nhưng Tòa Sơ Thẩm Đài Loan đã phán rằng vụ kiện phải đem về Việt Nam xử vì sự việc xảy ra tại nơi đây. Nguyên đơn kháng án lên Tòa Thượng Thẩm thì tòa này cùng ý kiến với tòa dưới. Nguyên đơn kháng án lên Tối Cao Pháp Viện Đài Loan thì tòa này dựa vào tu chính án 20 để đưa ra phán quyết cho phép xét xử những vụ việc xảy ra ngoài xứ Đài Loan. Đây là một thắng lợi của bên nguyên đơn gồm 7875 nạn nhân Formosa. Và tiến trình xét xử vụ kiện Formosa của tòa án Đài Loan còn kéo dài với hai bên nguyên đơn và bị đơn tranh tụng với nhau.

Công ty Formosa trụ sở chính tại Đài Loan có nhiều chi nhánh tại các nước khác như Hà Tĩnh Việt Nam, và tại Hoa Kỳ. Cho nên Hội JFFV cũng có làm đơn kiện Formosa lên tòa án ở tiểu bang New Jersey. Nhưng phải chờ kết quả phiên xử tại tòa án Đài Loan ra sao. Nếu phe bị đơn thua tại Đài Loan thì tòa án Hoa Kỳ sẽ xét xử đơn kiện Formosa tại New Jersey.

Ai cũng biết là hệ thống tòa án tại Hoa Kỳ rất độc lập, có thể nói là bậc nhất thế giới. Riêng tại Đài Loan thì công ty Formosa có nhiều ảnh hưởng kinh tế lẫn chính trị vào xứ này. Công ty Formosa đã đóng góp tiền bạc cho nhiều dịch vụ và công trình phúc lợi cho xứ Đài Loan; cho nên kết quả phiên xử vụ kiện công ty Formosa rất khó đoán biết.

Chi phí cho các luật sư đại diện Hội JFFV dự tính khoảng 550 ngàn mỹ kim và Hội JFFV sẽ tổ chức thêm 2 buổi gây quỹ pháp lý ngày 22 tháng 5-2022 tại Dallas và ngày 27 tháng 5-2022  tại Houston.  

Khi công ty Formosa ở Vũng Áng Hà Tĩnh xả chất độc ra biển làm chết cá nổi lên dạt vào bờ nhiều tỉnh Miền Trung như Hà Tĩnh, Nghệ An, Quảng Bình, Quảng Nam, Huế… tháng 4 năm 2016 đã gây bàng hoàng cho cả nước Việt Nam. Nhiều cuộc biểu tình chống công ty Formosa đã nổi lên ở trong nước và hải ngoại. Sau đó công ty Formosa thông báo là đưa 500 triệu mỹ kim cho nhà cầm quyền Hà Nội bồi thường cho ngư dân vùng biển bị ô nhiễm, nhưng số tiền này rất là mơ hồ vì nhiều ngư dân nói rằng họ không nhận được đầy đủ như đã hứa.

Công ty thép Formosa thuê vùng đất biển ở Vũng Áng Hà Tĩnh trong vòng 70 năm mà bà Nancy Bùi cho biết là chỉ với giá 3 triệu mỹ kim; một con số nói lên sự tham nhũng ghê gớm của các cán bộ Việt Cộng. Theo báo chí trong nước là Chủ Tịch tỉnh Hà Tĩnh là Võ Kim Cự đã tự ý quyết định ký vào hợp đồng cho Formosa thuê vùng đất biển Vũng Áng 70 năm. Nhưng chắc chắn rằng có các lãnh đạo cao cấp hơn đứng đàng sau vụ này; và bọn chúng chia nhau số tiền hối lộ.

Hội Công Lý Nạn Nhân Formosa đang thực hiện cuốn phim tài liệu Red Sea – Vietnam Modern’ Disaster (Biển Đỏ – Thảm Họa Việt Nam Hiện Đại) gồm những thước phim quay cảnh cá biển chết hàng loạt tháng 4 năm 2016, những cảnh ô nhiễm biển, những đau thương của ngư dân, những hoạt động đấu tranh bảo vệ môi trường của người Việt Nam và các chuyên gia quốc tế quan tâm bảo vệ môi trường… 

Đạo diễn Phạm Thức đã bị Hà Nội đàn áp và rời khỏi quê hương, chuyện phim do nhà báo Triều Giang viết và hiện tại chuyên viên điện ảnh Hà Khánh Phi – dòng giõi của công ty điện ảnh Mỹ Vân Phim thời Việt Nam Cộng Hòa – tiếp tục công việc. Dự định cuốn phim sẽ hoàn tất cuối năm nay và có thể ra mắt vào đầu năm 2023.

Mặc dù là đề tài chuyên môn thường ít người tham dự, nhưng buổi hội thảo về thảm họa Formosa tại đại học UCI Thứ Năm 3-3-2022 có 50 người đến tận nơi dự và 100 người ở nhiều nơi trên thế giới theo dõi qua hệ thống trực tuyến Zoom. Giáo sư Kim Fortun rất vui với kết quả này. Trong số người tham dự, có tà áo dài thướt tha của ca sĩ Phong Dinh mang nét đẹp quê hương.

Cuối buổi hội thảo, Ban tổ chức đã phát bài ca Miền Trung Biển Chết của nhạc sĩ Trần Chí Phúc đàn hát, sáng tác vào Tháng 4 năm 2016: “Chiều nay cá chết loang đầy biển Miền Trung. Buồn đau tang tóc che phủ đầy biển quê em…”

Kết quả tòa án Đài Loan đang xử vụ kiện ngư dân Việt Nam đòi công ty Formosa bồi thường chưa biết ra sao?

Nhưng thảm họa ô nhiễm vùng biển tháng 4 năm 2016 vẫn còn đó. Thiệt hại môi trường do công ty Formosa lên tới nhiều tỉ mỹ kim. Nỗi đau của quê hương ray rức, nỗi buồn của ngư dân miền Trung triền miên, nhiều người phải bỏ xứ tha phương cầu thực; vụ 39 người di dân lậu Việt Nam chết trong thùng xe đông lạnh ngày 23 tháng 10 năm 2019 trước khi vào nước Anh đa số là dân Nghệ An Hà Tĩnh. “Quê hương mình Nghệ An Hà Tĩnh. Biển xanh tôm cá lội tràn. Bọn người làm cho biển chết. Người dân đói rách lang thang” (Ca khúc Mẹ Ơi Con Đang Sắp Chết).

Đấu tranh cho môi trường quê nhà Việt Nam là công việc lâu dài. Bọn cầm quyền tham nhũng và độc tài còn tiếp tục cấu kết với các con buôn và công ty nước ngoài xây dựng những công trình gây thiệt hại môi trường của đất nước.

 Vụ kiện công ty Formosa do Hội Công Lý Cho Nạn Nhân Formosa (JFFV) lên tòa án Đài Loan và Hoa Kỳ là một lời cảnh cáo cho các công ty nước ngoài muốn gây ô nhiễm cho môi trường đất nước Việt Nam trong tương lai.

Người dân trong nước thấp cổ bé miệng nhưng còn những người dòng giống Lạc Hồng ở các nước tự do sẽ đấu tranh đòi công lý cho những nạn nhân ở quê nhà.

Nhà báo Nguyễn Văn Khanh- cựu chủ biên Việt ngữ đài Á Châu Tự Do – người đã tiếp tay Hội Công Lý Cho Nạn Nhân Formosa nói rằng tất cả những anh chị em đấu tranh trong công việc này không quản khó khăn chỉ vì  “Chúng ta là người Việt Nam”.

Nhà báo Triều Giang- Nancy Bùi- Hội Phó Hội JFFV bày tỏ sự cảm động khi từ Austin Texas đến Quận Cam để dự buổi hội thảo đại học UCI và được Nhóm Ngàn Thông tiếp đón nồng hậu. Bà cho biết đó là phần thưởng tinh thần trong công tác hoạt động phục vụ cộng đồng Việt Nam.

• Muốn biết thêm chi tiết xin vào Website : www.jffv.org
• Liên lạc Triều Giang Nancy Bui – Hội Phó Hội Công Lý Nạn Nhân Formosa – qua email: nancy@vietnameseamerican.org